همه راه ها به تخت جمشید ختم می گردد؛ 5 دستاورد بزرگ هخامنشی برای دنیا!
به گزارش فدایی داری، امپراتوری هخامنشی را بسیاری به عنوان نخستین دولت یا کشور به معنای تقریبی امروزی می شناسند. این امپراتوری نقش بزرگی در شکل گیری تمدن امروزی داشته، اما کمتر به آن پرداخته شده است.
معمولا گفته می گردد که تاریخ را برندگان می نویسند، اما وقتی به جهانی باستان نگاه می کنید، دقیق تر است که بگوییم تاریخ به وسیله مورخان نوشته شده است. هرودوت و توسیدید، از نخستین کسانی بودند که به جای افسانه بافی، کوشش کردند به شکلی روشمند تاریخ نگاری نمایند، اما از آنجا که یونانیان از تاریخ نگاری برای تخریب دشمنان خود استفاده می کردند، تصویری درست از امپراتوری ایران نیز به وسیله آن ها ارائه نشده است و این موضوع حتی تا امروز نیز ادامه داشته است و درک اروپامحور از تاریخ جهان موجب شده است تا کمتر به نقش و خدمات امپراتوری هخامنشیان -امپراتوری ایران یا آن طور که در غرب بیشتر شناخته می گردد، امپراتوری پارس- پرداخته گردد. دستاورد های امپراتوری ایران حتی در امپراتوری های پس از آن، همانند امپراتوری روم و خلافت اسلامی نیز جریان داشت.
مجله اینترنتی بیگ ثینک به همین مناسبت به پنج دستاورد بزرگ امپراتوری هخامنشی برای تمدن بشری پرداخته است.
همه راه ها به تخت جمشید منتهی می گردد
جاده ها قدمتی طولانی دارند. مصر و سومر راه داشتند. هِک، اولین سکونتگاه هایی که در تاریخ ایجاد شده اند احتمالاً از چند قلوه سنگ برای سنگفرش کردن جاده استفاده می کردند. با وجود این، ایرانی ها جاده سلطنتی را معرفی کردند. در زمان سلسله هخامنشیان (550 تا 330 پیش از میلاد)، ایرانی ها شبکه ای از 2500 کیلومتر جاده را از استان های مرزی به تخت جمشید، قلب تپنده مرکز ساختند. رومی ها که به جاده های خود معروف بودند، ساخت راه های خود را از ایرانیان آموختند و الگوبرداری کردند. چنین شبکه ای برای یک امپراتوری سازمان یافته، کارآمد و یکپارچه ضروری بود. بدون جاده های خوب، بیشتر امپراتوری ها صرفاً مجموعه ای از رعیت های دامدار پراکنده و موقت هستند.
ساتراپی ها
علت اینکه جاده ها برای ایران بسیار مهم بوده اند، جاه طلبی بزرگ آن ها بود. ایران صرفاً یک امپراتوری نظامی نبود که با شمشیر اداره گردد؛ یک قدرت متمرکز و یکپارچه با یک بوروکراسی خوش ساخت و یک زیرساخت سیاسی کارآمد بود. همه این ها به وسیله سیستم ساتراپی آن ها اجرا می شد.
ساتراپ یک فرماندار محلی بود که به وسیله امپراتور منصوب می شد و به او آزادی های منطقه ای خاصی داده می شد تا کاری که بهتر بود را انجام دهد - تا زمانی که به نفع امپراتوری باشد. تقریباً 20 ساتراپی در بیش از 5 میلیون کیلومتر مربع از امپراتوری وجود داشت. این یک تفویض قدرت کامل نبود (مثلاً تا زمانی که مالیات می پردازی هر کاری می خواهی بکن)، اما در عوض، منطقه اداری گلدیلاکس (همه چیز به میزان) را پیدا کرد که حکومت مؤثر، اما با نظارت منظم را تسهیل می کرد. به خاطر ساتراپی ها است که ایران اغلب به عنوان اولین کشور شناخته می گردد.
نامه هایی به داریوش
ایرانیان یک سیستم پستی رسمی و کارآمد به نام چاپار خانه اختراع کردند. مصریان و آشوریان خدمات نوشتاری و پیک داشتند، اما تنها در زمان داریوش اول (548-486 پیش از میلاد) بود که جهان اولین شبکه سامانه های پیامرسانی سریع و پست خانه ای خود را به دست آورد. یک پستچی ایرانی حامل بسته بر اسبی می پرید، آن را تا حد خستگی می راند و سپس در محلی برای تعویض (که تقریباً یک روز با هم فاصله داشتند)، اسب ها را عوض می کرد. بعد از یک صبحانه سریع شامل انجیر روی نان تخت، اسبی تازه می آوردند و در سریع ترین زمان به تاخت در جاده برمی گشتند. همه این ها بسیار سریعتر، بسیار ایمن تر و بسیار مؤثرتر از هر چیزی بود که قبلاً اجرا شده بود.
مدارا در امپراتوری ایران
در زمان امپراتوران بزرگ هخامنشی، مردم سرزمین های تسخیر شده مجاز بودند تا زمانی که ثبات امپراتوری را بر هم نزند، عقاید و اعمال مذهبی خود را حفظ نمایند. امپراتوری ایران سه قاره را در بر می گرفت و یک فدراسیون متنوع و متکثر از قبایل، قومیت ها و هویت های مذهبی پرشمار بود. کاملا پذیرفته شده بود که در دیگ جوشان فرهنگی تخت جمشید، یک یهودی، مانوی یا زرتشتی درباره الهیات بحث نمایند. (دین رسمی ایران زرتشتی بود که با 4000 سال قدمت، احتمالاً قدیمی ترین دین توحیدی است.)
در نتیجه، شهر های ایرانی منبع نوآوری های علمی، فلسفی و فناوری بزرگی شدند. امپراتوری های پیش از ایرانیان، مانند مصریان و آشوری ها، مردم را مجبور می کردند که در برابر خدایان آن ها تبزرگ نمایند و راه های آن ها را در پیش بگیرند. آن طور که در تورات آمده است، بابلی ها یهودیان را مجبور کردند تا پرستش را متوقف نمایند. ایرانیان اصلی ترین مدعیان مهمی هستند که به مدارا، تا جایی که در جهانی باستان می توانست وجود داشته باشد، نزدیک بودند.
فضا های سبز و باغ
علت اینکه بیشتر خانه ها دارای باغچه یا حیاط هستند، احتمالاً به خاطر ایرانی هاست. مصریان واحه های شگفت انگیزی داشتند، بابلی ها باغ های معلق خود را داشتند، اما ایرانی ها باغ ها را در موضوع قرار دادند. ایرانی ها باغ را بهشت روی زمین می دیدند و هرکسی که می توانست، طراح باغ یا باغبان استخدام می کرد تا مطمئن گردد که چیزی سرسبز و دوست داشتنی همواره در منظره خانه وجود دارد. بر اساس تاریخ هرودوت، خشایارشا یکم باغی داشت که از هر نوع درختی میوه ای در آن بود.
باغ های ایرانی یا چهار باغ اغلب دارای طیف گسترده ای از حیات گیاهی و آب های روان بود. آن ها مکان هایی برای سرگرمی، و بعلاوه تفکر، بحث و تجارت بودند. باغ های اسلامی اندلس در اسپانیا و باغ های مغول در هند بر پایه باغ های ایرانی بنا شده بودند. در همین حال، لوکولوس، دولتمرد رومی، زمانی که در یک مأموریت دیپلماتیک در ترکیه امروزی بود، این باغ ها را از نزدیک دید. او وقتی به خانه برگشت، با باغ های لوکولوس کمی از ایران را به رم آورد. این باغ ها از آنجا ادامه پیدا کردند و راه خود را در سراسر امپراتوری روم و در قلب اروپایی ها طی کردند.
ایرانی، اما با نام دیگری
ایران چیز های زیادی به جهان داده است. برای نیم هزاره مرکز جهان بود. ایران اولین امپراتوری ای بود که جاه طلبی واقعی داشت: جمع کردن بسیاری از مردم در یک دولت. ایران یکی از اولین امپراتوری هایی بود که تشخیص داد تنوع و چندفرهنگی می تواند یک نقطه قوت باشد. با این حال، هنوز اغلب در بحث های تاریخی نادیده گرفته می گردد. از بسیاری جهات و با طنز تاریک، بخشی از این امر به علت موفقیت نوآوری های ایران است.
جاده ها، خدمات پستی و بوروکراسی اداری متمرکز به امپراتوری های بعدی که بیشتر در خصوص آن ها صحبت می گردد، مانند روم و خلافت عباسی، به ارث رسیده اند. اما ما نباید ایران را فراموش کنیم، از آنجا تمدن مدرن شروع شد.
منبع: پارسینه
منبع: فرادید